• Patlama riski olan alanlar, çalışanların güvenliğini sağlamak için güvenlik önlemleri gerektiren seviyelerde patlayıcı ortam oluşabilen alanlardır.
• Patlama riski olmayan alanlar, özel güvenlik önlemleri gerektirmeyen seviyelerde patlayıcı ortamın oluşabileceği alanlardır.
• anıcı ve/veya parlayıcı maddeler, özellikleri incelendiğinde hava ile karıştırıldığında patlamaya neden olabilecekleri gösterilmediği sürece, patlayıcı ortam oluşturabilen maddeler olarak kabul edilir.

Patlayıcı ortamlar, patlamayı tetikleyebilecek maddeye göre şu şekilde sınıflandırılır:
G = gaz (gas)  D = toz (dust) GD = gaz ve toz (gas and dust)

Ürün Sınıflandırması
Avrupa Yönergesi, ateşleyicili ortamlar (grup I) ve diğer ortamlar (grup II) için tasarlanan ekipman arasında bir ilk ayrım oluşturur. Bu nedenle Grup I, madenlerde ve ilgili tesislerde kullanılması amaçlanan tüm ekipmanı içerirken, grup II, endüstriyel kimyasallardan küçük ölçekli kek üreticilerine kadar çok çeşitli tesis uygulamalarını kapsar. Grup II ürünleri için, gaz veya toz mevcutsa patlayıcı ortamların oluşabileceği alanlar için amaçlanan ekipmanın sınıflandırılmasıyla ilgili olarak başka bir ayrım yapılır.

ATEX Direktifi uyarınca, cihazlar ve bileşenler, uygulamalarına bağlı olarak iki gruba ayrılır:
Grup I = MADENLER
Yeraltı ortamlarında, madenlerde ve metan sızıntısı (yangın gazı) ve/veya yanıcı toz (kömürden) riskine maruz kalan yüzey tesislerinde kullanılması amaçlanan ekipmanlardır. Bu grup, ekipmanlar tarafından garanti edilen koruma seviyesine göre 2 kategoriye ayrılmıştır:

M1 = çok yüksek (very high) 
M2 = yüksek (high)

Grup II = YÜZEY
Patlayıcı ortamların oluşması muhtemel olan diğer ortamlarda (madenlerde değil) kullanılması amaçlanan ekipman. Bu grup, ekipman tarafından garanti edilen koruma düzeyine ve atmosfer türüne göre 3 kategoriye ayrılır:

1G/1D = çok yüksek (very high)
2G/2D = yüksek (high)
3G/3D = normal (normal)

Uygulamalar: ATEX Bölgeleri ve Kategorileri
BÖLGELER
Patlayıcı atmosfere sahip alanların sunduğu risk, kendini etkili bir şekilde gösterebildiği süreye bağlı olarak çok farklı olabilir. Gaz veya tozun birkaç saat tehlikeli düzeyde bulunduğu bir ortam, tehlikeli karışımın her zaman bulunduğu bir alan olarak kabul edilemez. Bu nedenle EN 60079 ve EN 61241 serisindeki standartlar, risk düzeyine göre gruplandırılmış üç farklı bölgeyi ve bunlar ile kurulabilecek ürün kategorisi arasındaki bağlantıyı tanımlar.

Gazın Bulunduğu Bölgeler
Tehlike, yanıcı maddeler içeren gaz, duman veya buğudan kaynaklandığında, 1999/92/EC Avrupa direktifi 3 bölge için aşağıdaki gibi sınıflandırma sağlar:

BÖLGE 0 (ZONE 0)
Sürekli veya uzun süreli olarak patlayıcı bir ortamın sıklıkla mevcut olduğu alan;

BÖLGE 1 (ZONE 1)
Rutin faaliyetler sırasında ara sıra patlayıcı bir ortam oluşmasının muhtemel olduğu alan;

BÖLGE 2 (ZONE 2)
Rutin faaliyetler sırasında patlayıcı bir atmosfer oluşmasının muhtemel olmadığı veya meydana gelirse, sadece kısa bir süre için devam ettiği alan.

Toz Bulunan Bölgeler
Toz varlığı nedeniyle patlayıcı ortam oluşumuna maruz kalan alanlar için sınıflandırma yöntemi, gaz için kullanılan yöntemle aynıdır. Bu durumda bölgeler aşağıdaki gibidir:

BÖLGE 20 (ZONE 20)
Siloların içinde, toz emme sistemleri gibi, kalıcı olarak veya uzun süreler boyunca genellikle patlayıcı bir atmosferin bulunduğu alanlar;

BÖLGE 21 (ZONE 21)
Toz yükleme ve boşaltma alanlarının yakın çevresi gibi rutin faaliyetler sırasında zaman zaman patlayıcı ortam oluşumunun muhtemel olduğu alan;

BÖLGE 22 (BÖLGE 22)
Rutin faaliyetler sırasında patlayıcı bir atmosfer oluşmasının olası olmadığı veya meydana gelirse, çıkarma giriş memelerinin yakınındaki alanlar gibi yalnızca kısa bir süre devam ettiği alanlardır. Sınıflandırma, filtre muhafazası havalandırma deliklerinin veya nadiren açılan ekipmanın yanındaki tüm alanları ve torbaların veya paketleme elemanlarının depolandığı ve işlendiği alanları içerdiğinden, ikinci bölge genellikle en büyüğüdür.

KATEGORİLER
KATEGORİ 1
Kategorisine giren ekipman, hava ve gaz, duman veya sis veya hava ve toz karışımlarının neden olduğu patlayıcı ortamların sürekli, sık veya uzun süreler boyunca mevcut olduğu ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. Bu kategoriye giren ekipman, istisnai arızalar durumunda bile gerekli koruma seviyesini garanti etmeli ve koruma cihazlarına sahip olmalıdır, böylece:

• Koruma cihazlarından biri arızalanırsa, en az bir diğer bağımsız cihaz, gerekli koruma seviyesinin korunmasını garanti eder;
• veya birbirinden bağımsız iki arıza meydana gelirse, gerekli koruma seviyesi garanti edilir.

KATEGORİ 2
Kategorisine giren ekipman, hava ve gaz karışımlarının, duman veya sis veya hava ve toz karışımlarının neden olduğu patlayıcı ortamların meydana gelme olasılığının bulunduğu ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Bu kategoriye giren koruma cihazları, genellikle not edilmesi gereken tekrarlayan arızalar veya çalışma kusurları durumunda bile gerekli koruma seviyesini garanti etmelidir.

KATEGORİ 3
Bu kategoriye giren ekipman, hava ve gaz, duman veya sis veya hava ve toz karışımlarının karışımlarının neden olduğu patlayıcı ortamların oluşma olasılığının düşük olduğu veya bunların yalnızca nadiren ve kısa sürelerle meydana geldiği ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

Bu kategoriye giren ekipman, normal çalışma koşulları altında gerekli koruma seviyesini garanti eder.

Bölgeler
(1999/92/EC'ye göre sınıflandırılmıştır) ve ekipman koruma seviyeleri (Kategoriler) bu nedenle aşağıdaki tabloya göre birleştirilebilir:

Not: Daha yüksek kategorilere ait ekipman, daha düşük kategoriler için de kullanılabilir: örneğin, bölge 20 veya 21 için uygun ekipman, bölge 22'de de kullanılabilir.
Tüm patlama riski altındaki bölgeler, 1999/92/EC Avrupa Yönergesine göre MUTLAKA sınıflandırılmalıdır.

Gazın Bulunduğu Ortamlar (Kategori G)
Ekipmanın gazın bulunduğu alanlarda kullanılması gerekiyorsa (kategori G), aşağıdaki tabloda açıklandığı gibi gaz grubuna ve maksimum yüzey sıcaklıklarına göre ayrıca sınıflandırılmalıdır:

Not: Gaz grupları ve sıcaklık sınıfları, en yüksek olanın altındaki kategorileri de içerecek şekilde tasarlanmıştır:

• Belirli bir gaz grubuna ait ekipman, "düşük" gaz grupları için de uygundur: örneğin, IIB grubu için bir motor, IIA grubu için de uygundur;
• IIC grubu için bir motor, IIA ve IIB grupları için de uygundur;
• 85°C (T6) maksimum yüzey sıcaklıklarına ulaşan bir makine, T5-T4-T3… içerir: 85°C aslında cihazın ulaştığı maksimum sıcaklıktır ve düşük bir değer olduğundan, bir patlamayı tetikleme de çok düşüktür.

Daha da düşük olan T6 yüzey sıcaklığı bu nedenle en kısıtlayıcı koşuldur.

Toz Bulunan Ortamlar (Kategori D)
Yanıcı toza karşı koruma sağlamak için hem bulut halinde hem de tortu halinde tabaka halinde tutuşma sıcaklığı dikkate alınmalıdır. Motor anma değeri plakasında belirtilen kasanın yüzey sıcaklığı, referans olarak kullanılan ateşleme sıcaklığından düşük olmalıdır. Referans sıcaklığı, iki değerden düşük olanıdır; Aşağıda, en uygun ürünü seçerken referans sıcaklığın nasıl hesaplanacağına dair teorik bir örnek verilmiştir:

Kaynak: 20/02/2007 tarihinde "Sole 24 Ore"dan 'Ambiente & Sicurezza' (Environment & Safety) dergisinde yayınlanan makale: "Presenza di polveri combustibili o esplodenti base della classificazione dei luoghi pericolosi" (Yanıcı veya patlayan tozun varlığı) tehlikeli alanların sınıflandırılmasına göre) Gianluca Saputi P.I. di III U.F. di ISPESL (Ulusal İş Güvenliği ve Önleme Enstitüsü)
Aşağıda birkaç hesaplama örneği verilmiştir:
 

Koruma Yöntemleri
Potansiyel olarak patlayıcı alanlarda elektriksiz ve elektrikli ekipmanlar, patlama riskinden kaçınmak için inşa edilmiştir: Bu riskin ortaya çıkmasını önlemek için çeşitli önleme ve koruma yöntemleri kullanılmaktadır.

Temel önleme yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Tutuşturma kaynağının kendini göstermemesini sağlayacak önlemler (yöntemler c e g);
• Tutuşturma kaynağının etkin hale gelmemesini sağlayacak önlemler (yöntem b);
• Tutuşturma kaynağının atmosferle temas etmemesini sağlayacak önlemler (yöntem fr, k ve p)

Temel koruma yöntemleri aşağıdaki gibidir:

• Patlamayı kontrol altına almak için tehlikeli parçaları kasada ayrı tutun (yöntem d);
• Aralarına katılar, sıvılar veya gazlar yerleştirerek sıcak noktalar ile potansiyel olarak patlayıcı ortam arasındaki teması önleyin (yöntem m, p, q, o, t);
• Arıza riskini ortadan kaldırmak için tehlikeli sıcak noktaların oluşumunu sınırlamak için önlemler alın ve enerjiyi ateşlemeye neden olacak kadar yüksek olmayan bir seviyeyle sınırlandırın (yöntem e, n, ia, ib, t).

Exproof Ekipmanının Kodlanması

Avrupa Standartları ‘na göre patlama güvenli elektrikli ekipmanın yapım ve deneyi ile ilgili kodlama